Met tegenwind hoef je een stuk minder hard te trappen en je gaat net een beetje sneller. De elektrische fiets heeft veel voordelen en is een stuk goedkoper dan de aanschaf van een auto. Bovendien stoot een elektrische fiets minder CO2 uit dan een auto, maar hoe duurzaam zijn elektrische fietsen echt?

In fietsland Nederland is de elektrische fiets zeer populair. Niet zo gek, met alle voordelen die een e-bike heeft. Het idee van de elektrische fiets is niet nieuw. Al aan het einde van de 19e eeuw probeerde men fietsen elektrisch aan te drijven. Zo was er Ogden Bolton die in 1895 als eerste patent aanvroeg voor een ‘tweewielig elektrisch voertuig’. In 1897 maakte Hosea W. Libbey een elektrische fiets die 32 km/u kon. Sindsdien zijn e-bikes verder ontwikkeld en verbeterd. Sparta introduceerde in 1998 de Sparta Pharos en sindsdien is de elektrische fiets bezig met een gestage opmars. In de laatste vijf jaar groeide het aantal heel snel. Nederland telt nu zo’n 5,5 miljoen exemplaren en ongeveer 43% van de Nederlanders heeft er één in bezit.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen de e-bike, die maximaal 25 km/u mag rijden en een speed pedelec. Dit is vooral omdat de speed pedelec een stuk sneller mag: 45 km/u.

Minder CO2 uitstoot

De elektrische fiets stoot minder CO2 dan een auto. Volgens cijfers uit onderzoeken van CE Delft, TNO en Electric Vehicle Data Base blijkt dat een elektrische fiets gemiddeld 3 gram CO2 uitstoot per reizigerskilometer. Eén reizigerskilometer in een elektrische auto is goed voor zo’n 53 gram CO2 en een benzineauto stoot 149 gram uit. Rijd je zo’n 4 keer per week 10 kilometer naar je werk en weer terug, zou dat uitkomen op 240 gram CO2 met een elektrische fiets en 11,92 kilogram met een benzineauto; een flink verschil dus. Dit is niet alleen beter voor het klimaat, maar komt ook de kwaliteit van de lucht ten goede. Zeker in stedelijke gebieden is dat van belang.
Bij de berekening van de uitstoot is geen rekening gehouden met het maken van de fiets en de accu. Ook moet de fietsaccu regelmatig worden opgeladen en bij de opwekking van de benodigde elektriciteit komt CO2 vrij.

Land van herkomst

Alhoewel vaker op de fiets stappen dus beter is voor het milieu en de gezondheid van de fietser dan met de auto gaan, betekent dit niet dat een fiets op zich duurzaam is. Voor het maken van sportfietsen uit het hogere segment wordt bijvoorbeeld vooral carbon ofwel koolstofvezel gebruikt. Carbon is moeilijk te hergebruiken, in tegenstelling tot aluminium. Dit kan, mits op juiste wijze, worden omgesmolten ter hergebruik.
Bovendien worden veel elektrische fietsen in China en Taiwan gemaakt. Voordat die fietsen over Nederlandse fietspaden rijden, gaat daar een heel transport aan vooraf. Dat kost veel energie. Beter is om fietsen uit Nederland of Europa te gebruiken.

Kobalt

Een elektrische fiets wordt aangedreven door een fietsaccu. Tegenwoordig zijn dit steeds vaker lithium-ion-accu’s. Een belangrijk ingrediënt van deze batterijen is kobalt. Dit bestanddeel wordt gewonnen uit kobaltmijnen in de Democratische Republiek Congo onder gevaarlijke en soms zelfs gewelddadige omstandigheden blijkt uit een rapport van Amnesty International. Bovendien is de winning hiervan zeer vervuilend voor zowel de mens als de natuur in de directe omgeving.
Als alternatief worden steeds vaker lithium-ijzer-fosfaat-accu’s geproduceerd; deze batterijen hebben minder impact op het milieu en zijn ook goedkoper. Het Australische bedrijf Redwood Materials onttrekt kostbare mineralen uit batterijen voor hergebruik. Daarmee laten ze zien dat het overmatig mijnen van de mineralen onnodig is, zeker wanneer deze techniek in de toekomst steeds verder verfijnd wordt en grootschalig kan worden toegepast.

Vervanging of reviseren

Wanneer de accu van je fiets voor frustratie begint te zorgen, omdat hij snel leegloopt of niet meer goed oplaadt, kun je deze laten vervangen. Gemiddelde accu’s gaan na zo’n 3 tot 5 jaar minderen in capaciteit. Nieuwere batterijen waarmee je zuinig omgaat kunnen je fietstochtjes wel langer dan 5 jaar ondersteunen. Vervang je je accu, dan wordt er een geheel nieuwe accu op je fiets geplaatst. De aanschaf van een nieuwe accu ligt gemiddeld rond de € 500 en vereist nieuwe grondstoffen. Dat is zowel voor je portemonnee als het milieu niet ideaal. Een alternatief voor het vervangen van een fietsaccu is reviseren. Daarbij worden alleen de batterijen vervangen en blijven de behuizing en de elektronica in gebruik. Dat scheelt grondstoffen en energie, er hoeven immers minder nieuwe onderdelen te worden gemaakt.

Recycle je accu

Het is belangrijk om fietsaccu’s niet bij het gewone afval te deponeren. Ze kunnen namelijk gaan lekken en zonder de juiste verwerking grote schade aanrichten aan mens en natuur. Lever je accu daarom in bij de milieustraat van de gemeente of bij een fietsenwinkel.
Om te voorkomen dat je accu snel stuk gaat, zorg je ervoor dat je accu niet meer dan 80% leeg raakt. Ook het bewaren van je accu of de gehele fiets op kamertemperatuur verlengt de levensduur. Pomp je banden regelmatig op zodat je makkelijker fietst en minder batterijenergie verbruikt. Gebruik ook altijd een originele lader om schade en kans op brand te minderen.

Milieuvoordeel

Of de elektrische fiets echt duurzaam is, ligt aan welk vervoersmiddel deze vervangt. Ga je bijvoorbeeld vooral met de auto of het ov naar je werk, sportclub of de winkel, dan behaal je zeker milieuvoordeel wanneer je op de elektrische fiets gaat. Schaf je een elektrische fiets vooral aan ter vervanging van je tochtjes met de normale fiets, dan is het dus niet milieuvriendelijker. Uit een onderzoek van het Mobiliteitspanel Nederland blijkt dat meer dan 60% van de ondervraagden een e-bike had gekocht omdat het makkelijker fietst. Echt duurzaam is dat dus niet.

Bronnen: Milieucentraal, Consumentenbond, Fietsersbond, Harvard School of Public Health, Wecycle