Een primeur op het Europese vasteland: in Delft is een bestaande woning aangesloten op een ondergronds waterstofnet. Bewoners kunnen hun huis en tapwater volledig met waterstof verwarmen. Een nieuwe mogelijkheid om aardgas definitief te verdringen als warmtebron?

De woning wordt gebruikt om ervaring op te doen met een waterstofnet in een echte woonsituatie. De installatie is geplaatst in een huis dat is gebouwd volgens de bouwmethoden en materialen uit de jaren 70. De woning is onderdeel van een replica jaren 70-woonblok van het DreamHûs. Dit blok staat op het terrein van The Green Village, een living lab op de campus van de TU Delft.

In de proefwoning vinden sinds november 2021 tot medio juli 2022 verschillende proeven plaats aan een waterstofinstallatie om de toepassing van waterstof in de woonomgeving te realiseren. De proefomgeving is realistisch en gebruikt voor de waterstoftest. Zo wordt de waterstof via een ondergronds leidingnet aangevoerd, is de woning bewoond en lopen de  waterstofleidingen door de meterkast en gebruiksruimten van het huis. Consortium H2@Home leidt de test met de binnenhuis installatie. Stedin leidt het project van de ondergrondse buiteninstallatie.

Bestaande omgeving

Voor de proef met het gebruik van waterstof gebruiken de onderzoekers aardgasleidingen. De onderzoekers willen weten hoe de bestaande leidingen zich gedragen bij waterstof. “Waterstof verwarmt een huis in feite op dezelfde manier als aardgas”, zegt Ben Mureau, projectleider van H2@Home en werkzaam bij Aalberts Hydronic Flow Control als Director Innovation. Volgens H2@Home is het belangrijk om de tests in een bestaande omgeving te doen. “Hier gebeuren alledaagse dingen als douchen en de verwarming aan- en uitzetten. In verschillende  laboratoriumtesten hebben we gezien hoe daarop gereageerd wordt, maar je merkt het pas echt in een bestaand huis. Dat willen we komende maanden onderzoeken.”

Voor waterstof in woningen is nog geen duidelijke regelgeving en ook daarom is het goed om dit te testen, vindt Mureau. “Wat we willen onderzoeken is aan welke voorwaarden moet worden voldaan om van aardgas over te schakelen op waterstof. Wat betekent het voor de installatie? Wat betekent het voor de bewoners?”

Wat is waterstof?

Waterstof (H2) is een brandbaar gas, dat je niet uit de grond kunt halen. Waterstof ontstaat door water te splijten in zuurstof en waterstof. Voor het splijten is energie nodig. Hoewel maar één soort gas waterstof heet, kun je waterstof op verschillende manieren maken. Er is groene, grijze, blauwe en paarse waterstof.

• Groene waterstof wordt opgewekt met duurzame energie en grijze waterstof wordt gemaakt met behulp van fossiele brandstoffen.
• Blauwe waterstof is grijze waterstof waarbij de CO2 die vrijkomt voor 80 tot 90 procent wordt opgevangen en onder de grond gestopt.
• Paarse waterstof wordt opgewekt uit kernenergie.

Het grote voordeel van waterstof is dat het een goede manier is om duurzaam opgewekte energie op te slaan. Ook in Nederland zet men steeds meer in op waterstof. In het Rotterdamse havengebied staat een waterstoffabriek en ook liggen er plannen om een grote fabriek in de provincie Groningen te bouwen. In diezelfde provincie rijden al bussen op waterstof.

Waterstof wordt gebruikt als grondstof voor chemische producten, als brandstof voor de industrie, maar ook voor auto’s en zwaar transport. Met waterstof kan elektriciteit worden opgewekt als weinig duurzame energiebronnen voorhanden zijn. Het is dus ook een manier om historische panden in binnensteden en dorpen op te warmen.

Veiligheid voorop

Het onderzoekscollectief wil aantonen dat waterstof veilig gebruikt kan worden. “We merken dat veel mensen denken dat het gevaarlijk is. Aardgas is ook gevaarlijk, maar daar zijn we met zijn allen aan gewend geraakt. Waterstof is van dezelfde orde als aardgas. Als je goed met waterstof omgaat is het niet gevaarlijker dan aardgas. Het is, net als bij aardgas, even wennen.”

Om de veiligheid hoe dan ook te waarborgen, heeft het onderzoeksteam enkele maatregelen getroffen, zoals extra veiligheidssensoren. Mureau verwacht niet dat op de sensoren een beroep wordt gedaan. “In het lab is alles uitvoerig getest en goed bevonden. Het moet en gaat gewoon werken. We willen dat aantonen, ook om de perceptie van gevaarlijk en eng te tackelen”, aldus Mureau.

De tests lopen sinds het najaar van 2021. Het project is sinds 2019 in voorbereiding. Incidenteel vinden in de proefwoning calamiteitenoefeningen plaats, zoals met het uitvallen van de waterstofketel.

Heeft het waterstofnet de toekomst?

Is een huis op waterstof de toekomst? Ja en nee, betoogt Mureau. Waterstof zal namelijk niet voor alle huizen de juiste oplossing zijn. “Waterstof is niet de universele oplossing, maar het kan zeker voor de bestaande bebouwing een goede optie zijn, aangezien je het bestaande aardgasnet gewoon voor waterstof kunt gebruiken. Daar is in Nederland natuurlijk al de infrastructuur voor. Daarom kan waterstof, naast warmtepompen en andere duurzame alternatieven, een uitkomst zijn.”

Voorlopig blijft het verwarmen van woningen op waterstof nog bij het uitvoeren van tests. Mureau verwacht op zijn vroegst in 2030 de eerste aansluitingen van grote woonwijken op waterstofnet. H2@Home wordt uitgevoerd met ondersteuning vanuit de Waterstof-tenderregeling van het Ministerie van Economische Zaken & Klimaat.

Tekst: Jelle van Wijk, Foto’s: H2@Home

Dit artikel is eerder verschenen in Groener Wonen 01 2022