Natuurlijke materialen, eerlijke arbeidsomstandigheden en ambachtelijk vakmanschap: duurzaamheid wordt met de dag belangrijker. De mode- en sieradenindustrie zijn daar geen uitzondering in. Hoe vervuilend is het om zilver en goud te winnen en wat zijn duurzame sieraden als alternatieven?

Een prachtig medaillon of een bijzondere ring met bijpassend armbandje. Sieraden zijn een goede toevoeging aan jouw outfit. Juwelen zijn er in allerlei soorten, maten, kleuren en uitvoeringen, maar om ze te maken is er wel materiaal nodig. De meeste sieraden worden van edelmetalen zoals goud en zilver gemaakt, maar er zijn ook sieraden van titanium, glas en zelfs koraal.

De meeste mensen kiezen een sieraad omdat ze het mooi vinden, niet omdat het duurzaam is. Goud wordt veelal in Amerika, China, Rusland en Indonesië gewonnen. Zilvermijnen vind je vooral in Amerika, Canada, Mexico en Peru. Het delven van goud en zilver is vaak belastend voor het milieu en de arbeidsomstandigheden kunnen slecht en onveilig zijn.

Winnen en toch verliezen

Goud kan op verschillende manieren gewonnen worden. Bij open-pit mijnbouw wordt in een gebied met een hoge concentratie aan goud een grote kuil van honderden meters diep gegraven. Met behulp van grote graafmachines, vrachtwagens en zelfs explosieven wordt gesteente uit de mijn gehaald, dat hierna in grote trommels wordt vermalen tot gruis. De gouddeeltjes die in het gruis zitten, worden daarna met behulp van blauwzuur en zinkpoeder van het gruis gescheiden. Dit proces heeft een hoog energieverbruik en CO₂-uitstoot en dat is slecht voor het milieu. Bovendien leidt mijnbouw tot ontbossing, erosie, verlies van biodiversiteit en vervuilingen van water en bodem. De bodem zal hierdoor steeds minder vruchtbaar worden.

Een andere manier van goud delven is door middel van ondergrondse mijnbouw. Bij deze methode worden er diepe tunnels gegraven om bij het goud te komen. De diepste mijn ter wereld loopt 3,9 kilometer onder het aardoppervlak. Om het werk in deze mijnen mogelijk te maken, wordt er geïnvesteerd in waterafvoer, ventilatie en liften. Met wagons wordt het gouderts naar boven gebracht, waar het gemalen en gezuiverd wordt. Hierbij bestaat het risico dat de tunnels instorten en dat de bodem verzakt. Het enorme waterverbruik bij deze methode leidt tot tekorten in gebieden waar water al schaars is.

Goudwinning vereist ook het gebruik van gevaarlijke chemicaliën zoals cyanide en kwik. Wanneer deze chemicaliën vrijkomen in de lucht en in het water kunnen ze wilde dieren vergiftigen en kunnen ze op lange termijn gezondheidsproblemen veroorzaken voor mensen die in de omgeving wonen of werken.

Goud en zilver omsmelten

Niet alleen goud wordt op deze manier gewonnen, maar ook zilver. Om zilver te scheiden is net als bij goud cyanide en kwik nodig. Een ander groot nadeel van zilver is, dat het heel erg vatbaar is voor krassen, daarom wordt zilver voor de productie van sieraden verstevigd met koper om het sterker te maken. Goud is van zichzelf ook erg zacht en buigzaam. Het moet dus gemengd worden met harde metalen, zoals palladium en koper. Een voordeel van goud en zilver is dat het kan worden omgesmolten. Op deze manier kunnen er weer nieuwe sieraden van worden gemaakt. Ook goud en zilver uit elektronische apparaten, zoals smartphones, computers en televisies kunnen goed worden hergebruikt.

Roestvrij staal

Goud en zilver zijn dus niet duurzaam om te delven, maar er is een duurzaam en goedkoper alternatief: roestvrijstalen sieraden. Roestvrij staal (rvs) is een legering van verschillende metalen, waaronder ijzer, chroom, nikkel en koolstof. Roestvrij staal wordt gemaakt door deze materialen samen te smelten in een hoogoven en vervolgens te zuiveren en om te vormen. Door chroom aan staal toe te voegen wordt het bestand tegen corrosie en roest.

Sinds deze ontdekking is roestvrij staal uitgegroeid tot een veel gebruikt materiaal in verschillende industrieën, waaronder de sieradenindustrie. De productie van deze sieraden vraagt namelijk minder water en energie. Het is daarnaast volledig recyclebaar en het heeft minder onderhoud nodig. Zilver kan na langdurig dragen – of juist een gebrek aan dragen – en door contact met water verkleuren. Dit heet ook wel oxideren, een chemische reactie waardoor zilver dof of zwart wordt. Roestvrij staal verkleurt niet en behoudt langer zijn glans. Naast volledig recyclebaar is rvs ook 100% allergievrij, hierdoor kunnen ook mensen met een nikkelallergie deze sieraden dragen.

Biologisch afbreekbaar

Behalve goud, zilver en rvs zijn er nog veel meer materialen waar sieraden van worden gemaakt. Zo zijn er biologisch afbreekbare materialen, zoals hout, bamboe en zelfs kurk. Deze lichtgewichte materialen zijn van nature sterk en flexibel en ze zijn goed te bewerken. Door sieraden te produceren van dit soort materialen, is er minder goud en zilver nodig.

Een ander blijvend populair alternatief is zelf duurzame sieraden maken. Online zijn er talloze groothandels of kleinere webwinkels te vinden die hiervoor alles verkopen, denk bijvoorbeeld aan rvs-onderdelen zoals kettinkjes, sluitingen, buigringetjes en bedels, maar ook kralen gemaakt van duurzame materialen zoals hout, kokos, natuursteen of schelpen. Op deze manier is ieder sieraad uniek en geheel naar eigen smaak.

Taj Amsterdam

Een bijzonder voorbeeld van een winkel die duurzame en ethische sieraden verkoopt, is Taj Amsterdam. Taj, wat ‘juweel’ en ‘trouw aan jezelf’ betekent, produceert duurzame sieraden gemaakt van 100% gerecycled en ethisch gemijnd zilver en edelstenen. Dit betekent dat deze materialen met de grootste zorgvuldigheid worden geselecteerd. Naast zilveren sieraden, verkoopt Taj ook 18k premium gold plated sieraden; het platen van de handgemaakte sieraden wordt volledig milieuvriendelijk en ambachtelijk gedaan. Het productieproces is dusdanig geoptimaliseerd dat er zo min mogelijk chemisch afvalmateriaal ontstaat. Het kleine beetje chemische afval dat hierbij niet te vermijden is, wordt door een gecertificeerd bedrijf geneutraliseerd.

De Indonesische producenten van Taj, lokale ambachtslieden, gebruiken nieuwe en duurzame technieken om het milieu te beschermen. Ze krijgen een eerlijk loon en werken in veilige omstandigheden. Daarnaast krijgen ze de mogelijkheid om zich verder te ontwikkelen en om de bevolking te helpen. Taj biedt een sociaal vangnet voor alle medewerkers en hecht veel waarde aan samenwerking en gedeelde waarden. Er worden geen kinderen ingezet bij het productieproces en er wordt rekening gehouden met traditionele ceremonies om de lokale cultuur te respecteren. Ieder sieraad is een kunstwerk geïnspireerd door reizen, culturen, religies, natuur en eeuwenoude symboliek.

Omdat het team van Taj gelooft dat alles mooier is wanneer je het kunt delen, doneren ze een deel van hun opbrengst aan het Tree of Life initiatief van de Nederlandse stichting Het Kan Wel! Dit initiatief zet zich in om bebossing in droge gebieden te herstellen, en dat is hard nodig. Met de Taj MoM-collectie, bestaande uit een collectie van gepersonaliseerde sieraden, steunt het bedrijf ook de stichting MommaLuv: een deel van de opbrengst van ieder sieraad in deze collectie wordt gebruikt om een ‘Newborn-pakket’ te doneren aan een mama en baby in een ontwikkelingsland.

Wil je meer lezen over duurzame cadeaus, lees dan dit artikel.