Raak je door je huis te luchten niet heel veel warmte kwijt? Is een waterkoker energiezuiniger dan een fluitketel op het fornuis? Is het echt nodig om alle stekkers er steeds uit te trekken? Energiecoach Rien Naalden, verbonden aan energie-coöperatie BRES Breda geeft antwoord op veelgestelde vragen over energieverbruik in huis. De antwoorden vullen we aan met praktische tips van Milieu Centraal.

Is een pelletkachel duurzaam?

Marloes: “Mijn tante heeft sinds kort een pelletkachel omdat deze duurzamer zou zijn dan een cv-ketel. Maar ik vraag me af of dat werkelijk zo is.”

Rien: “De kernvraag is niet zozeer welke ketel of kachel je moet gebruiken, maar uit welke brandstof je de warmte haalt. Bij cv-ketels kun je voor groen gas kiezen dat door biomassa opgewekt wordt, dat is duurzamer dan fossiele brandstoffen. Hetzelfde geldt voor houtkachels en pelletkachels: bomen kappen is niet gewenst. Het liefst wil je dat brandhout en pellets van houtresten gemaakt worden. De pellets van tegenwoordig zijn erg efficiënt, omdat ze heel gecontroleerd branden: ze gaan lang mee en branden geleidelijk.”

Milieu Centraal: “Per jaar gebruikt een pelletkachel zo’n 5 tot 6 kubieke meter (m3) aan pallets. Ongeveer 80 procent van de energie uit pallets wordt nuttig gebruikt. Bij een openhaard met simpel brandhout is dit energieverbruik 10 procent.”

Wat zijn de voordelen van infraroodverwarming?

Daley: “Mijn man en ik overwegen om infraroodverwarming aan te schaffen. Wat zijn de voor- en nadelen?”

Rien: “Met een infraroodverwarming hoef je niet te stoken. De panelen verwarmen een oppervlak met directe straling waardoor je warmte op de huid ervaart. Ze zijn makkelijk te installeren; je sluit ze direct op het elektriciteitsnet aan. Omdat de straling alleen plaatselijk verwarmt, zal het even wennen zijn dat niet alle plekken in je huis dezelfde temperatuur hebben. IR-panelen kun je als bijverwarming installeren op plekken waar je vaak zit. Volledige infraroodverwarming is een aanrader wanneer je huis geen cv-installatie heeft. Indien dat wel het geval is, kun je beter een warmtepomp kiezen die je daarop aan kunt sluiten. Een warmtepomp kan namelijk op een duurzamere manier grotere hoeveelheden warmte leveren.”

Milieu Centraal: “Elektriciteit voor IR-panelen als bijverwarming stoot minder CO² uit dan gas wanneer iedere kubieke meter gas die je vervangt gelijk staat aan maximaal 5 kWh stroom: 1 kWh stroom zorgt voor 427 gram aan CO²-uitstoot. 1 m³ gas zorgt voor 2085 gram CO²-uitstoot.”

Is het slim om de verwarming helemaal uit te laten?

David: “Als ik deze winter mijn verwarming niet aanzet en gewoon warme kleding draag en onder een deken op de bank ga zitten, bespaar ik dan veel geld en energieverbruik?”

Rien: “Alleen als je de ketel gedurende de volledige winter uit laat. Als je in het midden van de winter plots met stoken begint dan moet je huis vanaf een veel lagere temperatuur verwarmd worden en moet je ketel veel warmte gaan leveren wat flink veel gas gaat kosten! Het is belangrijk dat de temperatuur in je huis niet enorm varieert, zo hoeft er steeds maar een klein beetje bijgestookt te worden. Wij raden mensen aan om de verwarming ’s nachts niet lager dan 14 graden te zetten als die overdag op 19 graden staat. Energiezuinig stoken gaat natuurlijk moeilijker in een slecht geïsoleerd huis – dan ontsnapt de warmte snel.”

Milieu Centraal: “Energiezuinig stoken scheelt gemiddeld 6,5 procent op je gasverbruik (als je eerder de verwarming ’s nachts niet laag zette). Per jaar is dat gemiddeld 150 m3 gas.”

Heeft het zin om alle stekkers uit het stopcontact te trekken?

Mienke: “Ik heb best veel apparaten in mijn huis waarvan ik de stekker 24/7 in het stopcontact laat zitten. Dat vind ik overzichtelijker dan wanneer ik alles er constant uit moet trekken. Is dit slecht voor mijn energieverbruik en -rekening?”

Rien: “Apparaten die in het stopcontact zitten, kunnen ongemerkt energie verbruiken. Hoewel de meeste moderne apparaten niet veel sluipverbruik hebben, is het alsnog handig om een stekkerdoos met een aan/uit-knopje aan te schaffen om alles in één klik van het stroom te halen zonder je stekkers uit de muur te hoeven trekken. Ik ben ooit bij iemand thuis geweest die bijna dertig gadgets in zijn huis had staan die allemaal continu aan stonden. Met een snelle berekening kwam ik er achter dat deze bijna 10.000 kWh per jaar verbruikten.”

Milieu Centraal: “Soms is het lastig om een apparaat helemaal uit te zetten, of de stekker uit het stopcontact te halen. Je kunt dan een bespaarstekker plaatsen tussen het apparaat en het stopcontact. Die schakelt de stand-by stand volledig uit.”

Wat is het energieverbruik van een waterkoker?

Sinem: “Ik hoor vaak dat een waterkoker mega veel energie verbruikt. Is het duurzamer om een fluitketel te gebruiken? Of zal ik water in een pannetje koken?”

Rien: “De waterkoker is de meest duurzame optie. Dat komt omdat het apparaat water binnen een korte tijd aan de kook brengt. De hoeveelheid energie die hiervoor gebruikt wordt, is in verhouding tot de meeste andere apparaten klein. Het minst duurzame apparaat is een kokendwaterkraan, omdat deze de watervoorraad actief warm moet houden. Een pannetje water of een keteltje op het vuur, dus gas, zetten is meestal ook niet erg zuinig, vooral wanneer je meer water kookt dan je werkelijk gebruikt. Als je een inductieplaat gebruikt, ben je al energie-bewuster bezig. Je kan water ook in de magnetron aan de kook brengen. Dit is redelijk duurzaam en lukt makkelijk. Je verwarmt soep toch ook in de magnetron?”

Milieu Centraal: “Met de huidige Nederlandse stroommix is de CO²-uitstoot van water koken met een kokendwaterkraan vergelijkbaar met die van een hr-ketel op aardgas. De verwachting is dat elektriciteit duurzamer wordt dan aardgas vanaf 2030.”

Is het slim om mijn wasmachine te vervangen?

Cheryl: “Mijn wasmachine is onderhand best oud. Ik hoor wel eens dat oude apparaten in de loop der tijd meer energieverbruik hebben. Maar een nieuwe gaat me weer een klap geld kosten. Ben ik op de lange termijn toch minder geld kwijt als ik de mijne nu vervang?”

Rien: “Volgens de Consumentenbond is het inderdaad duurzamer om een nieuwe wasmachine aan te schaffen. In mijn ervaring valt dat wel mee. Ik had een wasmachine van 25 jaar oud. Als fanatiekeling ben ik gaan meten hoeveel energie dat ding verbruikte vergeleken met een nieuw model. Dat bleek niet veel meer te zijn. Natuurlijk varieert het energieverbruik per model. Daarom is het belangrijk dat je goed onderzoek doet voordat je apparatuur vervangt. De Consumentenbond test regelmatig apparatuur.”

Milieu Centraal: “Let op de nieuwe energielabels als je een aankoop doet: ze lopen van A (meest zuinig) tot G (minst zuinig). Op het nieuwe label valt een B te vergelijken met een A+++ op het oude label. Bij wasmachines is het energielabel altijd afgestemd op het eco-programma.”

Kost het bereiden van een ovenschotel veel energie?

Peter: “Ik eet wekelijks een lekkere ovenschotel met pasta of aardappelen. Gemiddeld moeten deze gerechten dertig minuten in de oven. Daaraan vooraf duurt het ook nog eens een minuut of tien om mijn oven voor te verwarmen. En bij een lasagne moet ik het gehakt en de groenten eerst ook nog bakken! Ik vraag me af hoeveel energieverbruik het kost om één enkele schotel te bereiden.”

Rien: “Dat is inderdaad nogal wat. Maar bij veel van dit soort recepten hoeft het energieverbruik niet zo hoog te zijn. Je kunt op allerlei manieren energie besparen gedurende het koken. Tijdens het voorverwarmen kan je de groenten vaak al bakken. Dan hoef je geen pannetje meer op het gas te zetten. Stem altijd de hoeveelheid eten die je bereidt af op de hoeveelheid ruimte die je hebt: soms zetten mensen een grote oven aan voor paar bitterballen. Je kan dit soort hapjes veel beter in een kleine airfryer stoppen. Deze apparaten zijn überhaupt veel energiezuiniger dan ovens. Er zijn meer gerechten geschikt voor een airfryer dan de meeste mensen beseffen. Ik bak er vaak mijn brood in. Maar als je gerechten uit de oven lekkerder vindt dan moet dat af en toe wel kunnen hoor.”

Milieu Centraal: “Als je een elektrische oven kiest, neem dan een heteluchtoven. Die is zo´n 15 procent zuiniger dan een gewone elektrische, doordat hij met een lagere temperatuur hetzelfde bakresultaat bereikt. Heteluchtovens zijn bovendien sneller. En omdat de warmte goed verdeeld wordt, kun je er meer gerechten tegelijk in bereiden.”

Is een waakvlam gevaarlijk?

Bertien: “Ik vind de waakvlam van onze geiser maar eng. Er brandt constant een vuurtje in ons huis. Stel dat er iets misgaat! En is het niet veel duurzamer als ik dat vlammetje maar gewoon uit zet?”

Rien: “De waakvlam is bedoeld om de brander aan te steken. Zodra je de hete kraan opendraait, weet de geiser dat er gas uit de brander nodig is. Dit gas kan branden middels de waakvlam. Zodra de vlam uitgaat, is er een voorziening in je geiser gebouwd die het gas afsluit. Je hoeft je dus geen zorgen te maken over dat vlammetje: het is heel veilig mits je geiser zijn jaarlijkse onderhoudsbeurt krijgt. Als alles goed geïnstalleerd en gecontroleerd is, dan is er niks aan de hand.’

Milieu Centraal: “Jaarlijks onderhoud bevordert efficiënt gebruik van gas en goede afvoer van verbrandingsgassen. Je geiser gaat langer mee en je loopt minder kans op storingen en dure reparaties.”

Verlies ik veel kostbare warmte door te ventileren?

Jolijn: “Mijn jongens voetballen tweemaal per week. Ik zet de ramen van hun kamers altijd wagenwijd open om het een beetje te laten luchten. In de winter raak je dan wel veel warmte kwijt. Is er een duurzamere manier om wat frisse lucht binnen te halen?”

Rien: “Niet bepaald. Apparaten die frisse lucht binnenhalen zijn op den duur niet duurzaam. Als je op een natuurlijke manier kan ventileren moet je dat namelijk vooral doen. Een kwartiertje per dag je raam open zetten om te luchten kost je maar een beetje energieverbruik. Was sportkleren direct uit en hang ze aan de waslijn. De jongens moeten maar gewoon douchen.”

Milieu Centraal: “Koop of leen een CO2-meter om te zien hoe gezond de lucht in jouw huis is. De hoeveelheid C02 mag niet meer dan 1200 ppm zijn. Sommige meters kunnen ook vocht meten: dat moet tussen de 40 en 70 procent liggen.”

Bres en de Greenhopper

Rien Naalden is een van de vrijwillige energiecoaches van energie-coöperatie BRES Breda. De coaches adviseren bewoners bij het verduurzamen van hun woning. In de 2,5 jaar dat Rien werkzaam is bij BRES heeft hij ongeveer 160 klanten geholpen. Dit doet hij tijdens informatieavonden, rondetafelgesprekken én in de Greenhopper, het mobiele informatiecentrum van de gemeente Breda. De Greenhopper reist tussen de verschillende wijken en is ingericht als een tiny house met een woonhoek, keuken, een bed en een toilet. Op deze manier kunnen de energiecoaches van BRES en medewerkers van de gemeente bewoners gericht tips geven over het energiezuiniger maken van hun huis. Deze informatie is gratis en het maken van een afspraak is niet nodig; iedereen kan zo binnen lopen.