Als we het hebben over aardgasvrij wonen, wordt al snel de all electric warmtepomp genoemd. Een warmtepomp is echter niet de enige manier om je woning te verwarmen. De techniek ontwikkelt zich razendsnel en er worden steeds meer innovatieve oplossingen bedacht om onze gezamenlijke CO²-uitstoot te verlagen. Voor de zakelijke markt heeft installateur Feenstra al een aantal nieuwe verwarmingstechnieken geïnstalleerd in diverse appartementencomplexen. Wij spraken Feenstra over alternatieven voor aardgasvrij wonen.
De stroom in huis komt vaak vanuit het net of door een eigen zonne-installatie op het dak. Dat kan echter ook anders. Feenstra heeft in een aantal wooncomplexen een installatie met een warmtekrachtkoppeling (wkk) geïnstalleerd. Een wkk is een kleine elektriciteitscentrale die een complex kan voorzien van stroom.
De verbrandingsmotor van een wkk gebruikt gas als brandstof om stroom op te wekken. De warmte die daarbij vrijkomt wordt door een warmtewisselaar opgevangen en afgegeven aan het water van de centrale verwarming. De wkk neemt hierdoor het werk van de cv-ketel voor een groot deel over, waardoor de CO²-uitstoot een stuk lager is. Speciaal voor appartementengebouwen en woonblokken is dit concept bedacht. Het voordeel van een wkk is dat het direct aangesloten kan worden op bestaande afgiftesystemen voor de verwarming. Het is niet nodig om radiatoren te vervangen of vloerverwarming toe te passen.
Feenstra heeft al op diverse plaatsen in Nederland dit concept geïnstalleerd. Pieter van der Hauw, manager B2B & Techniek bij Feenstra, vertelt erover: “Voor dit project werken wij samen met Cheappower4U. Zij verkopen dit concept en wij verzorgen de installatie. Dat doen we zowel voor woningbouwcoöperaties als VvE’s. De elektriciteit wordt verdeeld over de woningen en de restwarmte wordt afgegeven aan het verwarmingssysteem. De wkk kan met de restwarmte de woningen een groot deel van het jaar verwarmen. Doordat het ook de restwarmte gebruikt, heeft het systeem een heel hoog rendement.”
Op dit moment is een wkk echter alleen nog maar rendabel in een redelijk groot woongebouw. “Je hebt al gauw zo’n 40 woningen bij elkaar nodig die stroom en warmte van de collectieve wkk afnemen om het systeem rendabel te maken”, vertelt Pieter. “We zijn op dit moment wel een kleinere variant van dit systeem aan het testen. Zo’n micro-wkk zou in de toekomst toegepast kunnen worden in één woonhuis. Een kleine generator is hierbij geïntegreerd in een cv-ketel en levert volgens hetzelfde principe als een wkk stroom en warmte aan de woning.”
Wandverwarming
Een andere relatief onbekende techniek is elektrische wandverwarming. Dit verwarmingssysteem zorgt met behulp van stralingswarmte voor een comfortabele woning. In Vaassen heeft Feenstra bij drie appartementencomplexen dit type verwarmingssysteem toegepast. “Het mooie van wandverwarming is dat het werkt met infraroodbediening en detecteert wanneer er iemand in de ruimte is”, vertelt Pieter. “De verwarming gaat pas aan wanneer er iemand aanwezig is.
Het is ook een heel snel systeem. Het voelt al snel behaaglijk en comfortabel warm in de woning. Wandverwarming is hierdoor erg energiezuinig en geen ingewikkelde techniek. Het is een goed alternatief voor de warmtepomp. De randvoorwaarde is wel dat de wandverwarming pas kan worden toegepast als het complex volledig wordt aangepakt. Net als bij een lage-temperatuurwarmtepomp, moet de isolatie in orde zijn. Om dit type warmtesysteem toe te passen heb je namelijk een lage warmtevraag nodig in je woning.
Heb je de spouwmuren en het dak in een woning goed geïsoleerd en ook isolerende beglazing? Dan kan wandverwarming een oplossing zijn. Isolatie is echter wel stap één.” De bouwkundige en/of installatiekosten zijn echter nog relatief hoog, waardoor dit systeem van wandverwarming nu alleen nog wordt toegepast bij complexmatige renovaties.
Hoge-temperatuurwarmtepomp
Samen met Vattenfall heeft Feenstra daarnaast in 2020 een test gedaan met een hoge-temperatuurwarmtepomp. Waar een lage-temperatuurwarmtepomp nog extra aanpassingen aan het isolatieniveau en het verwarmingssysteem van de woning vragen, is een hoge-temperatuurwarmtepomp met enkele voorwaarden snel te installeren.
Doordat dit warmtepompsysteem temperaturen tussen de 70 en 85 graden kan leveren, kun je de cv-ketel in één keer zonder al te veel aanpassingen vervangen. Het systeem wordt aangesloten op de bestaande water- en cv-leidingen. Net als andere warmtepompen haalt de hoge-temperatuurwarmtepomp zijn warmte uit de buitenlucht en zet het deze warmte om om de woning te verwarmen.
Het hoge-temperatuurwarmtepompsysteem is niet de meest energiezuinige warmtepomp die er is. Echter met dit concept kun je een woning relatief snel en eenvoudig aardgasvrij maken. Daarnaast zijn de investeringskosten relatief laag, omdat het veelal niet noodzakelijk is om de woning extra te isoleren en/of het verwarmingssysteem aan te passen en geschikt te maken voor lage temperaturen.
Het extra isoleren van de woning blijft altijd verstandig, maar dit kan prima in een later stadium worden uitgevoerd. De hoge-temperatuurwarmtepompsystemen worden momenteel eerst als oplossing ingezet bij woningbouwcoöperaties. De verwachting is dat dit systeem na 2023 voor particuliere woningeigenaren op de markt komt.
En in de toekomst?
“Wanneer je in grotere volumes een systeem kan toepassen, gaat de prijs ook naar beneden” vertelt Pieter. “Hetzelfde is ook met zonnepanelen bijvoorbeeld gebeurd. Iedereen heeft ze nu bijna op het dak liggen, maar toen dat ongeveer 20 jaar geleden begon was het een stuk minder rendabel. Maar doordat er meer aantallen werden geproduceerd en toegepast, zijn de rendementen inmiddels meer dan verdubbeld en is de kostprijs gehalveerd. Door dalende productiekosten van zonnepanelen en almaar stijgende energiekosten, is het voor zowel consumenten als bedrijven steeds interessanter geworden om zonnepanelen aan te schaffen.
Het is nog niet in te schatten hoe dat nu met andere systemen zal verlopen. Bij Feenstra willen we graag woningen voorzien van betaalbare, haalbare en schaalbare toepassingen. En sommige systemen zijn op dit moment nog te kostbaar.”
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Feenstra
