Kratten met groenten vers van het land staan op en naast de kraam op het lommerrijke landgoed Wilhelminapark in Boxtel. Leden van Herenboeren Wilhelminapark halen hier vandaag hun oogst van de week op. Lokaal, duurzame groente en ook lekker. Zelf hoeven ze niet op het land aan de slag, daarvoor hebben ze een boer in loondienst.
Niets is duurzamer dan zelf je eigen groente en fruit te telen, maar het kost veel tijd en je moet er maar zin in hebben. In Boxtel pakten ze het daarom anders aan. Sinds het voorjaar van 2016 runnen ongeveer 175 huishoudens – goed voor 400 monden – hier samen een kleinschalig gemengd boerenbedrijf. Het zaaien, opkweken en oogsten gebeurt door de aangestelde boer, hij verzorgt ook de koeien, de scharrelvarkens en -kippen. Een goed alternatief voor het huidige voedselsysteem. Hoe het werkt? De leden zijn samen eigenaar van het bedrijf. Hiervoor hebben ze elk eenmalig € 2.000 ingelegd. Daarnaast betalen ze ‘per mond’ een wekelijkse bijdrage. Samen bepalen ze welke groente- en fruitsoorten worden verbouwd.
Community gedachte
Het idee van lokale, duurzame groente en vlees spreekt veel mensen aan. Sommige leden komen er wekelijks voor uit Den Bosch of Eindhoven. Maar de meeste wonen dichterbij, , zoals Rieks Wierda (65 jaar, zelfstandig bedrijfsarts), die op 25 minuten fietsafstand woont. Dat hij weet waar zijn voedsel vandaan komt, spreekt hem erg aan, net als de ‘community gedachte’. “Met zijn allen geven we hier vorm aan een andere manier van voedselproductie.”
Het enige nadeel is dat er in de wintermaanden maar weinig kan worden geoogst, dan zijn het vooral kolen en aardappelen. “Als je krap bij kas zit, kan ik me voorstellen dat je daar wat tegenaan hikt, want je betaalt wel je wekelijkse bijdrage” De wekelijkse bijdrage is dit jaar gezamenlijk vastgesteld op €11,- per mond; vegetariërs betalen ongeveer de helft. Hiervoor krijg je wekelijks vijf soorten groenten en 3-5 eieren. Daarnaast heeft elke mond recht op vlees van eigen boerderij; de scharrelvarkens die 50 m verderop in de modder wroeten, leveren ongeveer 10 kg vlees en 4 kg vleeswaren per mond per jaar. De koeien in de kleinschalige, met oude eiken omzoomde weilanden zorgen voor 7,5 kg rundvlees per mond per jaar, en de scharrelkippen die in de boomgaard rondscharrelen voor 4 kg. Zelf slachten doen de herenboeren niet, dat gebeurt door een lokale slager.
Duurzame groente
Als de aanloop bij de kraam is afgenomen en de meeste groenten door vrijwilligers zijn uitgedeeld, komt Jetske Thielen (39, duurzaamheidscoach) met haar zoontje Maes (8) aanlopen, een grote lege tas in de hand. Wekelijks komt ze vanuit Vught haar oogst voor twee monden ophalen, genoeg voor haar gezin van vier. Ze is te laat voor de courgettes, die zijn al op, maar dat deert haar niet. “Als consument zou ik zeggen ‘ik heb hier toch voor betaald!’, maar als mede-eigenaar van Herenboeren Wilhelminapark ben ik ook mede verantwoordelijk voor het reilen en zeilen hier. In plaats van courgette heb ik nu een extra venkel gekregen.”
Kringloop
Om zo duurzaam mogelijk te produceren wordt gestreefd naar een optimale kringloop binnen het bedrijf. Jetske: “Het ideaal is dat straks alleen het salaris van de boer van buitenaf komt, en we voor de rest zelfvoorzienend zijn. Dat is nu nog niet haalbaar, maar we zetten gedurfde en realistische stapjes richting dat einddoel.” Het idee dat de duurzame groente hier vast een stuk duurder zijn dan in de winkel wordt door Jetske ontkracht. “De afgelopen jaren is bijgehouden hoeveel we hebben geoogst om de prijzen van onze groenten te kunnen vergelijken met die in twee gangbare supermarkten. De eerste twee jaar zaten we boven de prijs, maar het derde jaar zaten we ongeveer gelijk, omgerekend naar kiloprijzen.”
Als herenboer is ze zich meer bewust geworden welke duurzame groente bij welk seizoen horen. Ook haar planning rondom de boodschappen is veranderd. “Voorheen was ik eerst aan het nadenken, ‘waar heb ik zin in?’. Nu kijk ik wat er ís en op basis daarvan bedenk ik wat ik ga eten.”
