We weten allemaal dat het niet goed gaat met de bij. Het aantal bijen neemt wereldwijd af, onder andere door verstedelijking, intensieve landbouw en het beheer van openbaar groen. Kunnen we de bijen helpen door een potje honing te kopen en hoe duurzaam is honing eigenlijk?
In Nederland zijn er zo’n 360 soorten bijen, waaronder de honingbij. Deze soort staat bekend om het verzamelen van nectar waar ze honing van maken. Honingbijen halen hun nectar uit bloeiende bloemen. De verzamelde nectar brengen ze vervolgens terug naar het nest. In het speeksel van bijen zitten enzymen die terechtkomen bij de nectar. De bijen stoppen het geheel in de celraten van de korf, waar het zal indikken. Op deze manier wordt de nectar omgezet in honing. Dit kan enkele dagen tot enkele weken duren. Honingbijen werken gedurende dit proces goed samen. Er zijn werksters (vrouwtjesbijen), er zijn enkele darren (mannetjesbijen) en er is een koningin. Werksters zijn onder andere verantwoordelijk voor het maken van raatcellen, het verzorgen van de larven en het maken van honing. Darren paren met de koningin en de koningin is de enige die eitjes legt. Zo heeft elke bij in een kolonie zijn of haar eigen taak.
Is honing gezond?
Niet alleen bijen eten de honing die ze zelf maken, wij houden ook wel van de goudgele zoetigheid. Een beetje honing in de thee of door de yoghurt… Sommige mensen smeren het op de boterham en anderen maken er weer honingmosterdsaus van. Honing blijft ook nog eens lang houdbaar en het is een natuurlijk product. Toch kleven er ook nadelen aan het product. Honing is namelijk niet gezonder dan suiker, omdat honing op dezelfde manier wordt verwerkt door je lichaam. Honing staat dan ook niet in de Schijf van Vijf.
Volgens het Voedingscentrum bevat honing een kleine hoeveelheid mineralen, vitaminen en eiwit. Dit is alleen veel te weinig om een bijdrage te leveren aan je gezondheid. Het is volgens het Voedingscentrum ook af te raden om kinderen jonger dan 1 jaar honing te geven, omdat ze daar juist ziek van kunnen worden.
Valse honing
Veel mensen denken dat honing milieuvriendelijk is, omdat het door bijen wordt geproduceerd. Echter komt veel van de honing in onze supermarkten uit China, Turkije, Argentinië, Mexico en Oost-Europa. Zo’n 40 procent van de Europese consumptie wordt geïmporteerd uit dit soort landen. De regelgeving ligt daar anders dan bij ons en de teelt- en productiewijze is moeilijk te controleren. Volgens de richtlijnen van de Europese Unie moet honing aan diverse voorwaarden voldoen, maar dat is vaak niet het geval met geïmporteerde honing.
De Europese Commissie heeft onderzoek laten doen naar honing die van buiten de EU komt. Hieruit bleek dat van de 320 geteste partijen honing bijna de helft, 46 procent, geen ‘echte honing’ blijkt te zijn. Met name de honing uit China, waar zo’n driekwart van de geïmporteerde honing vandaan komt, voldoet niet aan de eisen. Ook de honing uit Turkije is niet betrouwbaar. Zelfs honing uit Groot-Brittannië is niet zuiver.
In al deze gevallen koop je in plaats van echte honing vaak een beetje honing vermengd met veel suikerstroop op basis van rijst, tarwe of suikerbieten. Dat is volgens de richtlijnen van de EU verboden. Suikerstroop is overigens niet schadelijk voor de gezondheid, maar het is dus geen echte honing. Naast dat er geen transparantie over deze ‘honing’ wordt gegeven, betalen we er ook nog eens te veel voor.
Biologische honing
In de schappen staan diverse potten honing, waaronder biologische. Honing mag pas bestempeld worden als biologisch als het uit gebieden komt waar binnen een straal van 3 kilometer geen industrie, niet-biologische landbouw of snelwegen zijn. Er mogen ook geen menselijke activiteiten in het gebied plaatsvinden. Omdat Nederland klein is én ook nog eens is volgebouwd, is het bijna niet mogelijk om biologische honing uit Nederland te produceren. Daarom wordt biologische honing ook geïmporteerd.
Biologische honing uit Europa is een duurzamer alternatief dan bijvoorbeeld frauduleuze honing uit China. Helaas is ook biologische honing niet volledig duurzaam, want het bevat in veel gevallen microplastics. De Keuringsdienst van Waarde deed onderzoek naar gewone en biologische honing. In beide varianten blijken microplastics te zitten; in een kilo honing zitten soms tweehonderd kleine stukjes plastic.
Van de imker
Het is dus lastig om een duurzaam en eerlijk potje honing te vinden. Om te voorkomen dat je neppe honing koopt, kun je het best bij een imker in de buurt honing halen. Deze honing is in tegenstelling tot geïmporteerde honing wel geproduceerd volgens de richtlijnen van de EU, maar niet biologisch. Wil je wel biologische honing kopen, dan zul je naar de supermarkt moeten, maar ook dan is het niet volledig duurzaam vanwege microplastics.
De beste tip is misschien wel om simpelweg niet te vaak honing te eten. Het is namelijk niet gezonder dan suiker en we helpen de bijen er ook niet per definitie mee. Gelukkig is honing dan wel weer lang houdbaar, waardoor het niet snel in de prullenbak belandt. Heb je de honing achter in de kast gezet en is het gekristalliseerd? Ook dan hoef je de pot of fles niet weg te gooien. Kristallisatie is een natuurlijk proces en de honing is nog steeds eetbaar. Je kunt gekristalliseerde honing weer vloeibaar maken door het met verpakking en al op te warmen in een pan heet water of door het op de verwarming te zetten.
Veel imkers gebruiken suikerwater om hun bijen te voeden. De bijen krijgen dus niet-lichaamseigen stoffen wat natuurlijk funest is voor het immuunsysteem. Ik ben dol op honing maar kies nu vaker voor ahornsiroop. Een plantaardige zoetmaker.