De aanleg van vloerverwarming in bestaande bouw kan ingrijpend zijn. Niet alleen moet de vloer aangepast worden, de isolatie van je woning moet ook goed op orde zijn. En misschien is dit wel het juiste moment om met vloerverwarming over te stappen op een warmtepomp? Vakspecialist Klimaattechniek Maurice Roovers van Techniek Nederland vertelt ons er meer over.

“Als je overweegt om vloerverwarming aan te leggen, is isolatie één van de belangrijkste dingen om rekening mee te houden, zeker in bestaande bouw. Koude lucht is zwaarder dan warme lucht en ‘valt’ als het ware naar beneden. Stroomt lucht langs een slecht geïsoleerde plaats, zoals een enkel glas raampartij, dan koelt deze snel af en zakt de lucht naar beneden: een zogenaamde koudeval. Het kan dus best zijn dat je door deze stroming koude voeten hebt, ondanks dat je wel voldoende warmte in de ruimte brengt. Sla je het isoleren over, dan zit je dus met een half-ideale situatie.”

Radiatoren niet wegdenken

Woon je in een monument of maakt je pand onderdeel uit van een beschermd stadsgezicht, dan mag je niet zomaar aanpassingen aanbrengen in de gevel. Dit kan gevolgen hebben voor bijvoorbeeld het isoleren van je gevel of het aanbrengen van isolerend glas. De afdeling Monumentenzorg van je gemeente kan je precies vertellen wat er wel en niet mogelijk is.

Lukt isoleren niet of maar ten dele, dan behoort vloerverwarming volgens Maurice Roovers nog steeds tot de mogelijkheden. “Veel mensen die overgaan op vloerverwarming halen hun radiatoren weg, maar dat is niet altijd slim. Je kunt deze radiatoren of een convectorput naast vloerverwarming inzetten. De radiatoren of convectoren hebben dan wel eigen ventilatoren nodig, omdat vloerverwarming een manier van verwarmen is met een lage temperatuur en radiatoren gaan uit van natuurlijke convectie bij een hogere temperatuur. Bij een lagere temperatuur komt convectie niet vanzelf op gang. Door middel van de radiatoren met ventilator zorg je ervoor, dat de koude luchtstroom verwarmd wordt en je minder aandacht hoeft te besteden aan het isoleren van je gevel en raampartijen.”

Warmteverlies

Naast koudeval bij onvoldoende gevelisolatie is er een ander punt van aandacht. Warmteverlies door de vloer is er daar één van. Dit komt omdat veel vloeren een lage RC-waarde ofwel isolatiewaarde hebben. “In vergelijking met het dak is de vloer van een woning vaak de helft minder geïsoleerd”, zegt Maurice Roovers. “Ga er niet meteen vanuit, dat je vloerisolatie wel goed zal zijn, want pas sinds de jaren 90 is er meer wetgeving rondom vloerisolatie. Leg je vloerverwarming, terwijl je vloerisolatie niet goed is, dan gaat de warmte de kant op met de minste weerstand: in de kruipruimte zal het dan heel comfortabel zijn.”

Volgens het Bouwbesluit moet bij renovatie een vloer die geschikt is voor vloerverwarming minstens een RC-waarde van 2,6 m²K/W of hoger hebben en bij nieuwbouw 3,7 m²K/W of hoger.

Hoofd- of deelverwarming

Vloerverwarming kan dienst doen als hoofd- of deelverwarming. “Als je vloerverwarming als hoofdverwarming wilt, is een watergedragen vloerverwarming de enige optie. Het Bouwbesluit staat niet toe om als hoofdverwarming elektrisch gedragen vloerverwarming aan te leggen. Het rendement is namelijk veel te laag omdat het te veel energie verbruikt. Elektrische deelverwarming is wel mogelijk in bijvoorbeeld de badkamer, omdat dit comfort geeft aan de voeten. Ook dan is het verstandig om een goed ingeregelde radiator te plaatsen voor de ruimteverwarming. Daarnaast is het ook prettig voor de handdoeken. Met een klokthermostaat kun je de elektrische vloerverwarming aanzetten wanneer je de warmte nodig hebt. Bijvoorbeeld elke ochtend als de wekker gaat. Zo voorkom je onnodig energieverbruik.”

Pendeleffect

Vloerverwarming is het beste te combineren met een lagetemperatuurverwarming, zoals de warmtepomp. Nog lang niet alle huizen zijn voorzien van een warmtepomp en hebben in plaats daarvan een cv-ketel. “De cv-ketel kan worden ingezet in combinatie met vloerverwarming. Echter verwarmt een cv-ketel op hoge temperatuur als je hem vergeet naar beneden te zetten. Het kan ook zijn dat dat niet kan, omdat andere verblijfsruimtes een hoge temperatuur vereisen. Hierdoor kan er een suboptimale situatie ontstaan als gevolg van het pendeleffect. De vloer wordt verwarmd en de temperatuur in de verblijfsruimte stijgt. Deze stijging wordt opgemerkt door de thermostaat en die schakelt de warmtetoevoer uit. De temperatuur daalt weer, waardoor de warmtetoevoer weer aan gaat. Dit blijft zich herhalen wat voor oncomfortabele temperatuurschommelingen zorgt. De warmtepomp heeft een veel hoger rendement bij een lagere temperatuur, daarom wordt die vaker ingezet bij vloerverwarming.”

Ken je gedrag

Volgens Maurice Roovers is gedrag de allerbelangrijkste component waar je naar moet kijken als je vloerverwarming wilt aanleggen. “Afhankelijk van het gebruik van een ruimte leg je vloerverwarming. In de slaapkamer staat de verwarming misschien een paar dagen per jaar aan en is het dus onnodig om je systeem te dimensioneren op die ruimtes. Zo’n groot systeem brengt alleen maar overdimensionering met hoge aanschafkosten en onderhoud met zich mee. Ken je gedrag, dan kun je het beïnvloeden en je systeem daarop aanpassen. Verwarming wordt dan voordeliger, omdat je koopt wat je nodig hebt.”

Verwarming per ruimte

Maurice Roovers: “Een interessante ontwikkeling is dat je steeds vaker per kamer de temperatuur kunt regelen. Niet alleen als het gaat om temperatuur, maar ook over tijd met een aparte klokthermostaat. Stel, je hebt een werkkamer en je hebt een week vakantie, dan zet je de (vloer)verwarming daar uit, terwijl je andere ruimtes in je huis wel blijft verwarmen.”

Goede aanleg

Vloerverwarming is een comfortabel systeem, maar koppelingen kunnen gaan lekken. “Een lek kan bijvoorbeeld ontstaan omdat er fouten gemaakt worden bij de aanleg”, vertelt Maurice Roovers. “Je moet rekening houden met het gegeven dat materialen kunnen uitzetten en  krimpen. Hierdoor kan er spanning op de koppeling komen, waardoor die kan gaan lekken. Heb je dan net een mooie, nieuwe vloer liggen, dan kan er door die kleine lekkage al een behoorlijke schade ontstaan. Dat wil je natuurlijk voorkomen.”

Daarnaast is het ook belangrijk dat je met de verwarmingsleidingen uit de buurt blijft van je waterleiding, omdat die dan opgewarmd kan worden, waardoor de drinkwaterkwaliteit afneemt. Maurice Roovers adviseert dan ook om voor de aanleg van vloerverwarming altijd een erkende installateur in de arm te nemen. Erkende installateurs met het juiste vakmanschap vind je op www.technieknederland.nl