Honden en katten zijn bijzonder geliefd in Nederland. Onze huisdieren maken tegenwoordig echt deel uit van het gezin en genieten dankzij die status onder meer van uitstekende voeding, luxe accessoires en een tot aan de rand gevulde speelgoedton. Allemaal fantastisch, maar wat betekent dit voor het milieu? En hoe kunnen we het beter doen? In twee artikelen gaan we in op de duurzaamheid van huisdieren. Deze week deel 2: speelgoed, accessoires, verzorging en meer.

Speelgoed en accessoires

Natuurlijk wil je als baasje je huisdier graag verwennen met speelgoed, een comfortabel bed en de allermooiste spulletjes. Maar vaak gebruikt het dier die spullen niet of maar heel kort en daarna vangen ze stof. Het is mogelijk om producten aan te schaffen voor je huisdier die met respect voor mens, dier en milieu zijn geproduceerd, ook wat speelgoed en accessoires betreft. Denk daarbij aan duurzame en milieuvriendelijke producten. Met spullen gemaakt van katoen of hout (FSC-keurmerk) – of liever nog, tweedehands – ben je lekker duurzaam bezig en je dier kan het echt niet schelen waar zijn speelgoed van is gemaakt. Sterker nog: vooral katten doe je een groter plezier met eenvoudige zaken: lege keukenrollen gevuld met ritselend papier, een lege kartonnen doos of een stuk hout uit de natuur om lekker de nagels aan te scherpen. Extra tip: Breng speelgoed en accessoires waar je kat of hond niet naar omkijkt naar de kringloop zodat een ander er plezier van kan hebben.

Vlooien, teken en het milieu

Hondeneigenaren beschermen hun huisdieren tegen vlooien en teken door gebruik te maken van vlooienbanden, druppels of tabletten. Helaas bevatten deze diergeneesmiddelen stoffen zoals imidacloprid en fipronil, die schadelijk kunnen zijn voor het milieu. Deze stoffen werden vroeger zelfs als bestrijdingsmiddelen in de landbouw gebruikt, maar vanwege hun nadelige effecten op het milieu zijn ze nu verboden of sterk gereguleerd. Recent onderzoek heeft aangetoond dat deze schadelijke stoffen via behandelde honden in de directe omgeving terechtkomen, waardoor een risico voor het milieu ontstaat. Zelfs bij rioolzuiveringsinstallaties worden nog steeds hoge concentraties van deze stoffen waargenomen, hoewel ze niet afkomstig zijn van landbouwactiviteiten. De vermoedelijke oorzaak is dan ook het gebruik van antivlooien- en tekenmiddelen bij honden.

Voor het onderzoek zijn monsters genomen van zwemwater waarin honden hebben gezwommen, evenals hondenhaar en urine. Deze monsters zijn getest op de aanwezigheid van afoxalaner, fluralaner, fipronil en imidacloprid. De resultaten wijzen erop dat honden deze stoffen verspreiden naar hun omgeving tijdens het zwemmen, plassen of door het achterlaten van haren na vachtverzorging. Bovendien belanden besmette haren in vogelnesten, wat schadelijk kan zijn voor pasgeboren kuikens die nog geen verenkleed hebben ontwikkeld. Daarom is het belangrijk om uitgekamde hondenharen in de restcontainer te deponeren en niet in de tuin of in de natuur achter te laten.

De bevindingen van dit onderzoek zijn zorgwekkend, vooral gezien het groeiende aantal honden wereldwijd en het toenemende gebruik van diergeneesmiddelen. Het bewustzijn onder hondeneigenaren over de mogelijke neveneffecten van vlooi- en tekenbestrijdingsmiddelen is echter nog laag. Bovendien is de effectiviteit van natuurlijke middelen tegen parasieten vooralsnog niet bewezen.

Katten en weidevogels

Tot slot nog een zijsprongetje naar het onderwerp katten en predatie. Hoewel uit nog geen enkel onderzoek definitief is gebleken in hoeverre loslopende katten daadwerkelijk bijdragen aan de terugloop van het aantal weidevogels in ons land, willen we natuurlijk helpen om jonge vogeltjes te beschermen tegen de jachtinstincten van onze katten. De campagne ‘Kuikens in het land, poes in de mand’ is daarbij behulpzaam gebleken de afgelopen jaren. Sinds de start in 2020 kreeg de campagne enorm veel aandacht van zowel de provinciale als landelijke media en werden veel mensen bereikt via social media. Wat is de clou? De kat (vooral ’s nachts) binnenhouden in het broedseizoen vergroot het broedsucces van weidevogels. Kleine moeite, groot plezier!

Verklein de CO2 pootafdruk

Als je het milieu erg belangrijk vindt, kun je als huisdier het beste kiezen voor bijvoorbeeld vissen of konijnen. Zij hebben een veel geringere impact op het milieu. Als je toch liever voor een hond of kat gaat, hebben we nog een paar extra tips voor je om je huisdier een zo milieuvriendelijk en duurzaam leven te bieden:
* Adopteer een huisdier. Omdat huisdieren niet best zijn voor het milieu kun je helpen de stroom dieren te beperken door een dier te adopteren in plaats van te laten fokken. Extra tip: laat je hond of kat castreren/steriliseren. Niet alleen is dat goed om het groeiende aantal baasloze dieren in Nederland in te dammen, het heeft ook een positief effect op de gezondheid van je dier. Denk hierbij bijvoorbeeld aan baarmoederontstekingen, schijndracht en krolsheid maar ook aan door hormonen zwervende katten en vechtende honden.
* Koop biologische diervoeding, of voeding gemaakt van insectenmeel. Let ook op de verpakking; Niet alle diervoeding wordt in plastic zakken verpakt. Er zijn voldoende alternatieven verkrijgbaar in papier. Ga voor materiaal dat goed te recyclen is en lever het gescheiden in. (Check voor meer info de Afvalwijzer.)
* Voer je hond of kat naar behoefte. Naar schatting van dierenartsen heeft de helft van alle katten en honden in Nederland last van overgewicht omdat ze te veel voer krijgen. Laat je dier controleren op een gezond gewicht door de dierenarts of een diervoedingsdeskundige. Het aanpakken van overvoeren vermindert meteen de klimaatpootafdruk van je huisdier.
* Kies voor accessoires en speelgoed van duurzaam materiaal en vervang pas als het echt nodig is. Tweedehands is natuurlijk extra duurzaam!

Energiegebruik aquarium

Tropische vissen hebben warm water nodig, wat veel stroom kost. Een aquarium met koudwatervissen (zoals goudvissen) hoeft niet verwarmd te worden. Hoeveel stroom een aquarium verbruikt, hangt af van de inhoud van de bak, de watertemperatuur, het soort verlichting en of het aquarium al dan niet is afgedekt.
Een aquarium  van 60 liter kan circa 300 kWh per jaar verbruiken. Bij een flink tropisch aquarium loopt dit al snel op tot 1000 kWh.
Hier volgen een paar tips om het energiegebruik te beperken:
* Kies voor een tweedehands aquarium; scheelt geld en is beter voor het milieu.
* Zet het aquarium in een verwarmde kamer.
* Ga voor zuinige led-lampen.
* Dek de bak af.
* Isoleer de bodem en de achterkant.
* Zet de temperatuur nooit hoger dan nodig is voor de vissoort.

Andere huisdieren

De klimaatimpact van konijnen, hamsters, cavia’s, muizen, ratten, zangvogels en kippen is aanzienlijk lager dan die van honden en katten. Dit komt voornamelijk doordat ze minder dierlijk voedsel consumeren en meer plantaardig voedsel (bijvoorbeeld granen, zaden, hooi en wortels). De klimaatbelasting van dit type voer is relatief klein, mede omdat een deel ervan bestaat uit bijproducten die mensen niet consumeren (zoals sojadoppen, schilfers van palmpitten etc.).

Wat betreft de bodembedekking in het hok of de kooi:
* Voor knaagdieren: het meest geschikte materiaal voor jouw dier kun je vinden op de website van het LICG (Landelijke Informatiecentrum Gezelschapsdieren). Als je kiest voor bodembedekking op basis van hout, let dan op het FSC-keurmerk. De gebruikte bodembedekking kan samen met mest in de gft-bak of op de composthoop worden geplaatst.
* Vermijd schelpenzand in de kooi van zangvogels, omdat dit een hogere milieu-impact heeft dan andere bodembedekkers. Strooisel van mais of berkensnippers is daarentegen een goede keuze.
* Schelpenzand mag niet in de gft-bak, maar de andere soorten strooisels wel.

Voor kippen is het van belang dat je ze niet te veel voer geeft, omdat dit ongedierte kan aantrekken. Daarnaast is het belangrijk ervoor te zorgen dat muizen en ratten niet bij het voer kunnen. Kippen kunnen daarnaast last hebben van bloedluis. Dit kan echter op een milieu- en diervriendelijke manier bestreden worden. Zie ook hiervoor de website van het LICG.